سنت نوشیدن چای عصرانه در انگلستان
سنت نوشیدن چای عصرانه در اواسط قرن نوزدهم میلادی در بریتانیا آغاز شد . در میان قشر متوسط و اشراف ، ناهار بین ساعت ۱۲ تا ۱ ظهر و شام نیز در ساعات دیرتر بین ۷ تا ۸ بعدازظهر صرف می شد . پیدایش سنت نوشیدن چای عصرانه در سال ۱۸۴۱ به « آناماریا » ، هفتمین دوشس « بدفورد » نسبت داده می شود که تصمیم گرفت فاصله زمانی زیاد بین دو وعده غذایی ناهار و شام را با نوشیدن چای و خوراکی مختصری در میانه روز پر کند.
دوشس با دعوت از میهمانان متعددی در پیوستن به وی در این مراسم ویژه، ایده جالب و جذاب خود را به تأیید همگان رسانید و به زودی عموم مردم جذب آن سنت شدند . ناهار در میان دیگر محافل زودتر صرف می شد و سنت نوشیدن چای بعدازظهر زیاد جدی گرفته نشد ؛ اما به هر حال، در دهه ۱۸۶۰ این سنت در همه جا فراگیر گردید .
با رواج این شیوه نوین در محافل اشرافی ، سنت نوشیدن چای عصرانه مستلزم فضاسازی و تمهیدات بسیاری شد که با سلیقه و شیوه برپایی مراسم ارتباط نزدیکتری داشت و صرفاً از ارائة یک فنجان چای ساده با قدری کیک به شیوه ای پیچیده تر تبدیل گشت . زمان نوشیدن یک فنجان چای و خوردن غذا طولانی تر و ظواهر ظرف و ظروف نیز تغییر یافتند . غذاها در کنار نانهای نازک ویفری و کره یا ساندویچ و کیک های دلپذیر و کلوچه که به طور زیبایی روی رومیزی های ظریف تزئین می شدند ، خوشمزه تر به نظر می رسیدند.
با چنین آداب و رسوم اجتماعی مرتبط با چای بعدازظهر، طبیعی است که در طول زمان، آیین های بسیاری در مورد این امر شکل گرفته باشند. بانوی میزبان ، مسؤولیت ریختن چای را دارد و سپس در میان حاضرین توزیع خواهد شد . میزبان در کنار چای ، بیسکویت تعارف می نماید تا بانوان بتوانند آن را بدون درآوردن دستکش های خود مانند ساندویچ میل نمایند.
سنت نوشیدن چای در ایران
چای قند پهلو یا دیشلمه
در فرهنگ ایران چای علاوه بر اینکه محصولی زراعی به حساب می آید ، مصرف آن در نوع خود تبدیل به فرهنگ خاصی شده است و این فرهنگ متناسب با شرایط اقلیمی و همچنین آداب و رسوم محلی تا حدود زیادی در نقاط مختلف ایران متفاوت می باشد . به طور کلی میتوان گفت که امروزه چای جزو لاینفک زندگی اکثریت اقوام ایرانی شده است و در مراسم ، اعیاد ، جشن ها و سوگواری ها در تمام شهرها و روستاها جایگاه خاص خود را دارا می باشد.
استکان های کمرباریک هم در فرهنگ چای خوری ایرانیان جایگاه خاص خود را دارند . در طراحی این استکان ها نکات خاصی در نظر گرفته شده است که در نوع خود جالب می باشند ، مثلاً گودی کمر استکان های چای خوری باعث می شود که آنها به آسانی در دست قرار گیرند .
یک فنجان چای لبریز ، لب سوز ، لب دوز
نمونه ای از فرهنگ مرسوم در چای خانه های قدیمی می باشد . بدین صورت که شخصی که یک یا چند استکان چای صرف کرده است و دیگر تمایلی به صرف چای ندارد ، استکان چای خود را بر روی نعلبکی می خواباند و قهوه چی مادام که مشتریان استکان های خود را بر روی نعلبکی نخوابانده اند ، برای آنها چای سرو می کند .